Zdrowa Żywność

Oleje nierafinowane z pierwszego tłoczenia uznawane są powszechnie za „lepsze” od swoich rafinowanych odpowiedników. Czy to rzeczywiście prawda? Jakie są różnice między nimi, ich wady i zalety.

Tłuszcze to, obok białek i węglowodanów, jeden z elementów niezbędnych do skomponowania zbilansowanej diety i zachowania zdrowia. Przyjmuje się, że powinny zaspokajać ok. 30% dziennego zapotrzebowania kalorycznego a zapotrzebowanie na nie wzrasta u sportowców i osób aktywnych fizycznie.

Chociaż podstawowym zadaniem tłuszczy jest dostarczanie i magazynowanie energii, to jednak zakres ich „zadań” jest znacznie szerszy. Są ważnym źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), których organizm nie potrafi samodzielnie wytworzyć, biorących udział m.in. w produkcji hormonów tkankowych. Tłuszcze są głównym źródłem witamin A,D, E i K, biorą udział w budowie struktur błoniastych komórek oraz wchodzą w skład płynów ustrojowych. Ich niedobór w diecie wiąże się z takimi zagrożeniami jak: zahamowanie wzrostu u dzieci, problemy skórne czy nadmierne wypadanie włosów. Z drugiej jednak strony, nadmiar tłuszczu w pożywieniu prowadzi do wzrostu masy ciała, może też być przyczynkiem do rozwoju chorób układu krążenia i i cukrzycy typu II.

Oleje rafinowane i nierafinowane – co wybrać?

Oliwa z oliwek oraz różnego typu oleje roślinne uznawane są za zdrowszą alternatywę dla tłuszczów zwierzęcych. Za jedno z istotnych kryteriów ich podziału można przyjąć rozróżnienie na produkty rafinowane i nierafinowane. W czym tkwi różnica i które będą dla nas lepsze?

Oleje rafinowane, stanowiące większość produktów dostępnych w sklepach, otrzymywane są (w uproszczeniu) poprzez tłoczenie surowca w wysokiej temperaturze i pod dużym ciśnieniem a następnie oczyszczaniu za pomocą za pomocą rozpuszczalników ropopochodnych (np. heksanu), innych substancji chemicznych oraz pary wodnej. Ma to na celu usunięcie łatwo psujących się pozostałości organicznych, śluzów, naturalnych barwników, substancji smakowych i zapachowych. Uzyskany w ten sposób olej traci większość swoich wartości odżywczych, witamin i minerałów, pozbawiony jest smaku, zapachu oraz naturalnej mętności. Zyskuje natomiast długi okres przydatności do spożycia, odporność na jełczenie oraz wzrost odporności na wysokie temperatury – dzięki czemu lepiej nadaje się do smażenia potraw niż olej nierafinowany.

„Podczas rafinacji, czyli obróbki w wysokiej temperaturze, oleje tracą wiele ze swej wartości odżywczej. Jednak dzięki temu procesowi wytrzymują wysokie temperatury podczas smażenia i są tańsze, np. rzepakowy, z pestek winogron, oliwa z oliwek. Z olejów nierafinowanych do smażenia idealnie nadaje się kokosowy, który ma wysoką temperaturę dymienia oraz działanie przeciwgrzybiczne, antybakteryjne i antyseptyczne”- mówi Agnieszka Kościowska, dietetyk z Poradni Dietetycznej Vitalinia (źródło: zdrowie.trojmiasto.pl).

Proces produkcji olejów nierafinowanych jest znacznie prostszy. Polega na tłoczeniu „na zimno” za pomocą pras mechanicznych, w temperaturze nie przekraczającej 40°C. Pozwala to na zachowanie pełnej wartości odżywczej, bogactwa witamin i nieutlenionych nienasyconych kwasów tłuszczowych. Oleje nierafinowane zimnotłoczone charakteryzuje ciemniejsza barwa, intensywny, wyrazisty smak oraz zapach, a także brak szkodliwych izomerów trans kwasów tłuszczowych – powstających w produktach rafinowanych za sprawą działania wysokiej temperatury. Ich minusem jest ich krótszy termin przydatności do spożycia oraz zauważalnie wyższa cena – wynikająca ze znacznie większej ilości surowca potrzebnej do uzyskania tej samej objętości produktu.

Wybierając olej nierafinowany warto zwrócić uwagę na źródło jego pochodzenia, termin produkcji oraz przydatności do spożycia – dłuższy niż sześć miesięcy może budzić obawy, że nie jest to produkt którego szukamy.